Στις 9 Σεπτεμβρίου 1974, ύστερα από σχετική μήνυση που καταθέτει ο δικηγόρος Αλέξανδρος Λυκουρέζος, ανοίγει ο δρόμος για να βρεθούν οι πρωταίτιοι της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 ενώπιον της δικαιοσύνης, ώστε να λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους ενάντια στη Δημοκρατία και στις προσωπικές ελευθερίες εκατομμυρίων Ελλήνων.

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 10ης Σεπτεμβρίου 1974 αναφέρει:

»Μήνυση με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας υπεβλήθη χθες στην Εισαγγελία από τον δικηγόρο κ. Αλ. Λυκουρέζο εναντίον των ηγετών του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967. Και συγκεκριμένα εναντίον των : Γ. Παπαδόπουλου, Στ. Παττακού, Νικ. Μακαρέζου, Δημ. Ιωαννίδη, Ιωαν. Λαδά, Κ. Ασλανίδη, Αν. Λέκκα, Κων. Καρύδα, Μ. Ρουφογάλη, Κ. Παπαδοπούλου, Π. Χατζηπέτρου, Μ. Φραγκίσκου, Ζ. Ζωϊτάκη, Γ. Σπαντιδάκη, Μιχ. Μπαλοπούλου.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 10.9.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι μηνυόμενοι

»Η προβλεπομένη ποινή για παράβαση του άρθρου 134 του Π.Κ. είναι ισόβια η πρόσκαιρη κάθειρξη.

Οι μηνυόμενοι και οι θέσεις που κατείχαν

Γεώργιος Παπαδόπουλος, συνταγματάρχης στο Γραφείο Ψυχολογικού Πολέμου του Γ.Ε.Σ.

Στυλ. Παττακός, ταξίαρχος, διοικητής Κέντρου Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων.

Νικ. Μακαρέζος, συνταγματάρχης στην ΚΥΠ.

Δημ. Ιωαννίδης, συνταγματάρχης στη Σχολή Ευελπίδων.

Ιωαν. Λαδάς, συνταγματάρχης, διοικητής της Ε.Σ.Α.

Κων. Ασλανίδης, αντισυνταγμάρχης των Δυνάμεων Καταδρομών.

Αν. Λέκκας, αντισυνταγματάρχης στο Γ.Ε.Σ.

Κων. Καρύδας, αντισυνταγματάρχης των Δυνάμεων Καταδρομών

Μιχ. Ρουφογάλης, αντισυνταγματάρχης της Κ.Υ.Π.

Κων. Παπαδόπουλος, διοικητής Τάγματος.

Π. Χατζηπέτρος, ταξίαρχος, μέραρχος Κρήτης

Μ. Φραγκίσκος, συνταγματάρχης στο Γ.Ε.Σ.

Γεώργ. Ζωϊτάκης, αντιστράτηγος, αρχηγός του Γ’ Σώματος Στρατού.

Γεώργ. Σπαντιδάκης, αντιστράτηγος, αρχηγός του Γ.Ε.Σ.

Μιχ. Μπαλόπουλος, αντισυνταγματάρχης στο Γ.Ε.Σ.

Μηχανορραφία και συνωμοσία

»Στη μήνυση, που υπεβλήθηκε στην Εισαγγελία αναφέρεται ότι οι μηνυόμενοι συγκρότησαν ομάδα εντός του στρατεύματος. Σ’ αυτή μετείχον και άλλοι, που δεν ζουν τώρα ή που παραμένουν άγνωστοι

»Είχαν σκοπό να καταλάβουν διά βιαιών μέσων την Εξουσία και να μεταβάλουν το πολίτευμα της χώρας.

»Συνεχώς μηχανορραφούσαν και συνωμοτούσαν υπό την καθοδήγηση του κ. Γεωργ. Παπαδοπούλου, για να προσεταιρισθούν και άλλους αξιωματικούς στην ομάδα του και να καταλάβουν καίριες θέσεις στο στράτευμα, ώστε να διευκολυνθούν στην εφαρμογή του σχεδίου τους για την κατάληψη της Εξουσίας.

»Έθεσαν σε εφαρμογή απόρρητο στρατιωτικό σχέδιο κινητοποιήσεως, που αφορούσε στην άμυνα της χώρας, από “εσωτερικούς κινδύνους” κι έτσι πέτυχαν να εξαπατήσουν το σύνολο του στρατεύματος.

H ηγετική τριανδρία της Χούντας: Νικόλαος Μακαρέζος, Γεώργιος Παππαδόπουλος, Στυλιανός Πατακός

Εφαρμογή σχεδίου

»Ειδικώτερα για την εφαρμογή αυτού του σχεδίου, σύμφωνα με το κείμενο της μηνύσεως, κινητοποίησαν:

–       Ο κ. Παττακός τα τεθωρακισμένα άρματα του Κ.Ν.Τ.

–       Ο κ. Ιωαννίδης τους μαθητές της Σχολής Ευελπίδων

–       Ο κ. Λαδάς τους άνδρες της Ε.Σ.Α.

–       Ο κ. Ασλανίδης με άλλους αξιωματικούς μονάδες καταδρομών και άλλες χερσαίες στρατιωτικές δυνάμεις, που είχαν την έδρας τους στο λεκανοπέδιο της Αττικής.

–       Οι υπόλοιποι ενήργησαν σύμφωνα με το συνωμοτικό σχέδιο.

»Η απόφαση για το πραξικόπημα είχε ληφθή, όπως αναφέρεται στη μήνυση, “υφ’ απάντων των μηνυομένων πλην του Γ. Σπαντιδάκη, την νύκτα της 20ης προς 21ην Απριλίου 1967”.

Οι παράνομες πράξεις

»Στη μήνυση μνημονεύονται οι εξής παράνομες πράξεις των μηνυομένων, που τις “εξετέλεσαν βιαίως και διά της χρήσεως όπλων”:

α) Κατέλαβον τον πέριξ των ανακτόρων Τατοΐου χώρον, απεμόνωσαν ταύτα και ωδήγησαν τον Βασιλέα Κωνσταντίνον εις το Γενικόν Επιτελείον Στρατού, όπου υπό την απειλήν βίας εξηνάγκασαν τούτον, όπως υποκύψη εις το τετελεσμένον γεγονός του πραξικοπήματος και ορκίση νέαν κυβέρνησιν.

β) Συνέλαβον: α) τον νόμιμον Πρωθυπουργόν της χώρας κ. Παναγιώτη Κανελλόπουλον και μέλη της κυβερνήσεως, μεταξύ των οποίων τους κ. κ. Π. Παπαληγούραν και Γ. Ράλλην

γ) Τον αρχηγόν της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως Γ. Παπανδρέου και ικανόν αριθμόν μελών του Κοινοβουλιόυ

δ) Πλήθος πολιτών, πάσης τάξεως, φύλου, ηλικίας και επαγγέλματος.

ε) Κατέλαβον καίρια σημεία της πόλεως των Αθηνών και έθεσαν υπό τον έλεγχον των τον κρατικόν μηχανισμόν

(….)

»Κήρυξαν τη χώρα σε κατάσταση πολιορκίας και ανέστειλαν την ισχύ άρθρων του Συντάγματος, κατέλυσαν τη συνταγματική νομιμότητα, χωρίς να συντρέχη κανένας από τους προβλεπομένους από το Σύνταγμα λόγους.

»Κι αυτά έγιναν με αποκλειστικό σκοπό για την κατάληψη της Εξουσίας για την ικανοποίηση προσωπικών φιλοδοξιών και την εξυπηρέτηση ξένων συμφερόντων. Οι συγκεκριμένες κατηγορίες, που διατυπώνονται εναντίον τους είναι οι εξής:

–       Προσέβαλαν βάναυσα τη συνταγματική τάξη και καταρράκωσαν την εσωτερική υπόσταση του κράτους.

–       Εμπόδισαν τον Βασιλέα στην άσκηση των συνταγματικών εξουσιών του.

–       Ματαίωσαν τη διενέργεια των βουλευτικών εκλογών, που είχαν προκηρυχθή με το Β.Δ. αρ. 263/14.4.67 για τις 28 Μαΐου 1967, μετάβαλαν τη μορφή του πολιτεύματος και επέβαλαν στυγνή και ολέθρια δικτατορία, καθεστώς βίας και τρόμου.

–       Εξαπάτησαν τον λαό με το να εμφανιστούν ότι ενεργούν εν ονόματι του Βασιλέως και των Ενόπλων Δυνάμεων.

Διαδικασία

»Ο μηνυτής υποστηρίζει στη μήνυσή του ότι τα αδικήματα που βαρύνουν τους 15 της χούντας και τους αγνώστους συνεργάτας τους δεν αμνηστεύονται με το Προεδρικό Διάταγμα 519/25 – 7 – 74.

»Σύμφωνα με πληροφορίες, ο μηνυτής πρόκειται να υποβάλη συμπληρωματικά υπομνήματα, όταν θα κληθή να καταθέση στην ανάκριση, οπότε θα προτείνη και τους μάρτυρες κατηγορίας, που έχουν γνώση των αδίκων πράξεων των μηνυομένων.

»Δεν είναι γνωστή η διαδικασία που θα τηρηθή μετά την υποβολή της μηνύσεως. Η αρμόδια εισαγωγική αρχή, πάντως, θα κρίνη αν θα την διαβιβάση στον τακτικό ανακριτή των πολιτικών δικαστηρίων ή θα παράπέμψη την υπόθεση στην στρατιωτική Δικαιοσύνη.

»Πάντως ο μηνυτής με διάβημά του προς τον αρμόδιο Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών ζήτησε όπως απαγορευθή η έξοδος των μηνυομένων από τη χώρα».

O Aλέξανδρος Λυκουρέζος καταθέτει στη δίκη των πρωταιτίων της Χούντας

Η δίκη

Τελικά, οι πρωταίτιοι του πραξικοπήματος δικάστηκαν από την ποινική δικαιοσύνη, πράγμα πολύ σημαντικό καθώς υπήρχε ο εύλογος κίνδυνος από τη στρατιωτική δικαιοσύνη της εποχής εκείνης να τύχουν ευνοϊκής μεταχείρισης.

Η δίκη τους, από το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών, ξεκίνησε στις 28 Ιουλίου 1975 και ολοκληρώθηκε στις 23 Αυγούστου του ίδιου έτους. Για τους ηγέτες του πραξικοπήματος, Παπαδόπουλο, Παττακό και Μακαρέζο η απόφαση ήταν «ένοχοι εσχάτης προδοσίας και στάσεως χωρίς ελαφρυντικά. Ποινή: Θάνατος και ισόβια κάθειρξη».

Οι θανατικές καταδίκες δεν εκτελέστηκαν. Όπως αναφέρεται και στο πρωτοσέλιδο του «ΒΗΜΑΤΟΣ» της 24ης Αυγούστου 1975, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή αποφάσισε «να κινήση αυτεπαγγέλτως τον μηχανισμό απονομής χάριτος – μετριασμού ποινών και η θανατική καταδίκη των τρίων από τους πραξικοπηματίες δεν θα εκτελεσθή». Αποφασίστηκε «η μετατροπή των επιβληθεισών τριών θανατικών ποινών εις ισόβια δεσμά».